Namens het College van B&W sprak mw Natasha Mohamed – Hoesein, wethouder Armoedebestrijding, Schuldhulpverlening en Taal
Goedemiddag allemaal,
de Erasmusweek heeft dit jaar, zoals u weet, het thema ‘Mensenrechten in de stad van Erasmus’. Het thema is een eerbetoon aan het 75-jarig bestaan van de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens.
Dat thema maakte dat de jury van de Lof der Zotheidspeld meteen aan u dacht, mevrouw Gonçalves- Ho Kang You. De jury was snel en unaniem in haar besluit.
Voor heel veel mensen bent u namelijk het icoon van mensenrechten en bent u een inspiratie. U startte vanuit de Surinaamse gemeenschap, maar uw licht straalt inmiddels ook ver daarbuiten. Niet zo vreemd dus dat de jury meteen aan u dacht, mevrouw Gonçalves- Ho Kang You. U maakt zich als jurist en mensenrechtenactivist al uw hele leven sterk voor rechtvaardigheid, voor een samenleving waarin iedereen gelijke kansen heeft, ongeacht kleur, herkomst of geloof.
Voor dat belangrijke werk is wel een lange adem nodig. Grote veranderingen vragen nou eenmaal tijd, geduld en doorzettingsvermogen. En dat brengt u allemaal mee.
Ik wil graag de Mandeville-lezing aanhalen die u in 2007 gaf. Daarin zei u het volgende, en ik citeer:
‘Het individu verdient overal respect, bescherming en een veilige omgeving waarin hij of zij individuele keuzes kan maken. Dat vraagt goed bestuur van actieve overheden en inspirerend leiderschap, overal ter wereld.
Dit vereist uiteindelijk een moreel universalisme, waarin iedereen telt, gekoppeld aan respect voor legitieme verschillen, waarmee ruimte wordt gelaten of gemaakt voor pluriformiteit en individualisme.’
Einde citaat.
Deze uitspraak bouwt voort op Erasmus’ gedachtengoed. Hij hechtte grote waarde aan een samenleving met rechtvaardige wetten en oprechte aandacht voor het welzijn van de inwoners. En hij beschreef zijn ideeën in het boek Institutio principis Christiani. (Opvoeding van de Christenvorst). Natuurlijk is onze huidige samenleving anders dan die van Erasmus. Maar zijn basisgedachte, dat alle mensen in rust en vrijheid moeten kunnen leven, is nog altijd actueel. En uw woorden uit 2007 zijn vandaag nog even actueel en relevant.
In de loop der jaren was – en bent – u voor talloze organisaties actief. De bekendste zijn waarschijnlijk Amnesty International, de Commissie Gelijke Behandeling en het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden.
Daar bracht u veel in beweging. Bij Amnesty verschoof de focus bijvoorbeeld van gematigd naar meer activistisch. Geen snelle verandering, want -zoals u zelf ook vaak aangeeft- vergt uw werk op alle fronten een lange adem.
Dat geldt voor uw werk bij de stichting Giving Back, maar ook voor uw inzet rond de vluchtelingen-problematiek, de teruggave van koloniale collecties of het proces van de Decembermoorden, dat u ook persoonlijk raakt.
U heeft een enorme kracht laten zien na groot persoonlijk verdriet. Mede dankzij uw inspanningen hebben de nabestaanden hoop en zicht gekregen op gerechtigheid. Ruim 40 jaar na de moorden is het nog steeds spannend en emotioneel. Het vergt Geduld.
Geduld is ook zeker nodig bij zaken waarvan de wortels nóg dieper in het verleden liggen, zoals onze slavernijgeschiedenis. Er is geen quick fix waarmee we eeuwenoude denkbeelden, geïnternaliseerde opvattingen of vooroordelen effectief kunnen aanpakken.
Het lukt alleen met een gevarieerd pakket aan maatregelen en een maatschappelijk breed gevoelde wens om dingen anders te doen. Iets waarvoor u zich onvermoeibaar inzet.
Om samen vooruit te kunnen kijken, is eerst erkenning nodig. Oprechte spijt voor die ernstige misstanden uit ons verleden.
In 2021 bood burgemeester Aboutaleb op de Internationale Dag van de Rechten van de Mens namens het college excuses aan voor de Rotterdamse deelname aan het systeem van kolonialisme en slavernij.
Een jaar later deed premier Rutte hetzelfde namens de Nederlandse regering. En dit jaar bood ook Koning Willem-Alexander tijdens de Nationale Herdenking Slavernijverleden zijn excuses aan.
Het gebeurde pas 150 jaar na de afschaffing van de slavernij.
Maar het helpt in het proces van helen, het proces van herstel.
Geduld…
Net als het eerherstel voor mensen die in het verleden streden voor mensenrechten. Zoals Tula, de leider van de Curaçaose slavenopstand. Of de grootvader van uw man Antoine, de Surinaamse schrijver, antikolonialist en verzetsstrijder Anton de Kom.
Erkenning, excuses en herstel. Elke stap die we nu gezamenlijk zetten, brengt ons dichter bij die gewenste rechtvaardige samenleving. En mevrouw Gonçalves, dat we al zo ver gekomen zijn, is te danken aan de volhardende inzet van mensen zoals u.
De jury is onder de indruk van uw werk en uw persoonlijkheid. U beschikt over een groot doorzettingsvermogen en een indrukwekkend optimisme. Daarnaast bent u krachtig, kritisch en confronterend, maar ook warm, empathisch en sympathiek.
En bovenal heel dapper. Het vergt lef en moed om je uit te spreken voor mensenrechten, om op te staan ondanks de altijd aanwezige angst voor consequenties op persoonlijk en professioneel vlak. Een reële angst, zo leert het verleden ons.
In uw werk legt u ongemakkelijke zaken bloot, confronteert u de samenleving met pijnlijke waarheden. Maar door uw wellevende en wijze woorden wordt er naar u geluisterd.
Dat zorgt ervoor dat mensen u gevoelige zaken toevertrouwen. U was dan ook de aangewezen persoon om de tijdelijke adviescommissie Ethnisch Profileren voor de politie-eenheid Amsterdam te leiden.
Want net als Erasmus kiest u uw woorden heel zorgvuldig, zodat uw interventies raken, binnenkomen en wortelschieten. Tijd en aandacht laten ze vervolgens groeien en bloeien.
Ik kan dan ook volledig begrijpen waarom het Comité Erasmus u dit jaar de Lof der Zotheidspeld toegekend heeft. Als eerste niet-Rotterdammer ooit. Dat ik als nieuwe wethouder u deze mooie onderscheiding mag uitreiken, vind ik heel bijzonder en eervol.
Kunt u naar voren komen voor het opspelden?