Categorie: Erasmusweek

voorzitter van het Comité Erasmus icoon van Rotterdam

Mevrouw de wethouder, mevrouw Gonçalves, familieleden en vrienden van mevrouw Gonçalves, geachte aanwezigen: welkom bij de viering van de 557ste verjaardag van Desiderius Erasmus.

Dit jaar is het 75 jaar geleden dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens werd aangenomen. Vele aspecten van het gedachtegoed van Erasmus hebben bijgedragen aan het tot stand komen van het concept mensenrechten. Reden voor het Comité Erasmus om dit jaar “Mensenrechten” als thema van onze verjaardagsviering te kiezen.

Het Comité Erasmus, icoon van Rotterdam, bestaat uit 16 Rotterdamse instellingen en organisaties die samenwerken met het doel om Erasmus tot HET boegbeeld van zijn geboortestad te maken.

Wij hebben als belangrijkste doelen het gedachtegoed van Erasmus onder de Rotterdammers uit te dragen: immers, hij staat voor vrijheid van meningsuiting met wederzijds respect en tolerantie, voor het belang van dialoog met humor en ironie, maar ook voor het belang van kennis en educatie. Basisprincipes waarvan wij hopen dat iedere Rotterdammer ze omarmt.

Daarnaast bevorderen wij de bekendheid van Erasmus in het stadsbeeld en het gebruik van zijn naam – eigenlijk zijn merk – bij het positioneren van de stad Rotterdam in binnen-en buitenland.

Lees verder “Erasmusweek 2023: Welkom door Steven Lamberts”

door Han van Ruler

Professor Intellectuele Geschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en Vice-decaan van de Erasmus School of Philosofy (ESPhil)

Mevrouw de wethouder, hooggeachte laureaat, zeer geachte aanwezigen, 

I

Soms lees ik Erasmus en kan mij zijn beeldtaal maar nauwelijks boeien. Neem bijvoorbeeld zijn lofprijzing van Alexander Stewart, de bastaardzoon van de Schotse Koning die bisschop van St. Andrews zou worden en met wie Erasmus in Siena nog onder één dak had gewoond toen hij de jongen retorica en Grieks onderwees. Alexander wordt door Erasmus afgeschilderd als het allerbraafste jongetje van de klas. Elke dag werkte hij aan zijn studies. In de namiddag wijdde hij zich aan muziek en aan zang, maar als hij ’s avonds ging eten, ging dat altijd weer gepaard met voorleessessies uit stichtelijke literatuur. De tiener, schrijft Erasmus instemmend, maakte enkel tijd vrij voor de uitoefening van zijn godsdienst… en natuurlijk ook nog om te slapen. Als hij al eens tijd had voor iets anders, zocht hij geen ontspanning, maar stortte hij zich op het lezen van de historieschrijvers. Een voorbeeldige jongen, kortom, geheel aan de muzen en vooral aan Christus gewijd. 

Wij brengen vandaag Erasmus en de mensenrechten bij elkaar, maar is Erasmus daar wel modern genoeg voor? Rotterdam is dan een heel moderne stad, maar Erasmus lijkt soms hopeloos verouderd. Mensenrechten bestonden in zijn tijd nog niet en aandacht voor individuele keuzes bij het inrichten van je persoonlijke leven al helemaal niet. Wat hebben we in een tijd waarin we vooral elkaars passies bewonderen aan een denker die zich daar continu minachtend over uitliet en die alleen deugd, ijver en stichtelijke vroomheid prijst? Wat moeten we in onze tijd van globalisme en diversity-vraagstukken [bovendien] met een theoloog die een Christocentrisch wereldbeeld vertegenwoordigt? En wat moet onze Speld-laureaat Lilian Gonçalves – Ho Kang You, die in haar Mandeville-lezing van 2007 (natuurlijk ook hier in Rotterdam) als geen ander de schaduwkanten van “corporatisme, gemeenschapszin [en] hechte nationale eenheid” heeft benadrukt, met een denker die politiek zag als het aandacht geven aan het eigen volk, en die Plato en het Nieuwe Testament voorschreef als norm voor de gehele mensheid?

Lees verder “Erasmusweek 2023: Erasmus, juist nu!”

Namens het College van B&W sprak mw Natasha Mohamed – Hoesein, wethouder Armoedebestrijding, Schuldhulpverlening en Taal   

Goedemiddag allemaal, 

de Erasmusweek heeft dit jaar, zoals u weet, het thema ‘Mensenrechten in de stad van Erasmus’. Het thema is een eerbetoon aan het 75-jarig bestaan van de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens.

Dat thema maakte dat de jury van de Lof der Zotheidspeld meteen aan u dacht, mevrouw Gonçalves- Ho Kang You. De jury was snel en unaniem in haar besluit.

Voor heel veel mensen bent u namelijk het icoon van mensenrechten en bent u een inspiratie. U startte vanuit de Surinaamse gemeenschap, maar uw licht straalt inmiddels ook ver daarbuiten. Niet zo vreemd dus dat de jury meteen aan u dacht, mevrouw Gonçalves- Ho Kang You. U maakt zich als jurist en mensenrechtenactivist al uw hele leven sterk voor rechtvaardigheid, voor een samenleving waarin iedereen gelijke kansen heeft, ongeacht kleur, herkomst of geloof. 

Voor dat belangrijke werk is wel een lange adem nodig. Grote veranderingen vragen nou eenmaal tijd, geduld en doorzettingsvermogen. En dat brengt u allemaal mee. 

Ik wil graag de Mandeville-lezing aanhalen die u in 2007 gaf. Daarin zei u het volgende, en ik citeer: 

‘Het individu verdient overal respect, bescherming en een veilige omgeving waarin hij of zij individuele keuzes kan maken. Dat vraagt goed bestuur van actieve overheden en inspirerend leiderschap, overal ter wereld.

Dit vereist uiteindelijk een moreel universalisme, waarin iedereen telt, gekoppeld aan respect voor legitieme verschillen, waarmee ruimte wordt gelaten of gemaakt voor pluriformiteit en individualisme.’ 

Einde citaat. 

Lees verder “Erasmusweek 2023: Uitreiking Lof der Zotheidspeld”

Geachte wethouder, geacht Comité Erasmus en geachte aanwezigen, lieve vrienden en familie.

Vereerd en ook bedeesd ben ik dat door u, wethouder Natasha Mohamed – Hoessein, aan mij de Lof der Zotheidspeld is uitgereikt hier in het Stadhuis in Rotterdam. 

Rotterdam, mijn stad van aankomst in Nederland uit Suriname. Het was een mooie herfstdag in augustus 1964, toen ik met mijn moeder met de Nieuw Amsterdam de Rotterdamse haven binnenvoer. Het vlaggenschip van de Holland Amerikalijn torende hoog uit boven de Lage Landen. Dat was precies zoals ik dat uit de schoolboeken kende. 

Als 17-jarige zette ik parmantig voet aan wal, met een lange vlecht en een grote koffer vol ambities en vrolijkheid. 

Nu sta ik niet in de haven maar in de Raadszaal van Rotterdam en is aan mij de Lof der Zotheidspeld uitgereikt. Die wordt volgens het boekje jaarlijks aan een Rotterdammer toegekend. Wat een dwaasheid om nu een Amsterdammer te vereren! Wellicht had Erasmus daar niet van opgekeken. Hij was immers in de eerste plaats een wereldburger. Zo prijs ik mij met velen uit de diaspora gelukkig ook wereldburger te zijn. Met trots dragen we vanuit diverse perspectieven bij aan de verbinding en saamhorigheid in de Nederlandse samenleving die de onze is geworden. 

Er is geen beter moment om stil te staan bij de hedendaagse betekenis van het gedachtegoed van Erasmus, de man die onvermoeibaar pleitte voor verdraagzaamheid. Oorlogen razen om ons heen, zelden zijn we met zulke ongekende wreedheden geconfronteerd als de afgelopen weken. Het humanitair oorlogsrecht wordt met de voeten getreden. We kijken naar elkaar, je kijkt naar jezelf en voelt je machteloos. Je beseft eens te meer dat verdraagzaamheid een onvoltooid project is, daar moet steeds voor worden gestreden om het te verwerven. Juist nu is het van uiterst groot belang dat we ons blijven inzetten voor de gelijke toepassing van internationaal humanitair recht door alle partijen en daarvoor in actie te komen. 

Lees verder “Erasmusweek 2023: Dankwoord door laureaat Lilian Gonçalves – Ho Kang You “

Voor de afgelopen Erasmusweek heeft stadsdichter ElfieTromp een gedicht geschreven en voorgedragen als opening van de Living Library in de hal van de bibliotheek. 

Mama Erasmus 

1. 

Wie denkt dat het voldoende is 
geboren te zijn, heeft het helemaal 
verkeerd, aldus Erasmus 

als je denkt dat ik je heb gebaard 
om achterin de bus te zitten 
dan heb je het fout, sneert mijn moeder 

je kunt aan een hoop ontsnappen 
oorlog, ziekte of je ware liefde 
maar niet aan de stem van je moeder 

elke moeder is een soort filosoof 
maar ze zijn niet allemaal Erasmus

2. 

Je kunt boeken lezen 
maar ook mensen 

een kind en zijn ouder 
kennen elkaars taal 
ik spreek vloeiend moeder 

ze lacht graag 
daar zit de crux 
wist Erasmus al 

humor is een protest 
een dekmantel 
een goocheltruc 

om te zeggen wat we denken 
zonder te krenken 

3. 

Erasmus schreef meer dan twee meter aan werk 
– herziene edities niet meegeteld –

ik kocht vandaag appels op de markt 
voor een goede prijs en schreef dit gedicht
ook Erasmus moet honger hebben gehad 

wie hem voedde, wat hij at 
daar heeft hij het nooit over gehad 
wel waarschuwt hij tegen moeders verwennerij 
daar krijg je slappe mensen van 

het is maar net welke moeder 
je hebt gekregen 
Erasmus, you lucky boy

De feestelijke uitreiking vond vanaf 17.30 uur plaats in de Burgerzaal van het stadhuis.

Steven Lamberts, voorzitter van het Comité “Erasmus, icoon van Rotterdam” opende de bijeenkomst.

Lees verder “Bijeenkomst uitreiking Lof der Zotheid speld 2019”

zaterdag 26 oktober – in gesprek met levende boeken

In de Human Library worden geen boeken gelezen, maar mensen. Interessante mensen, die men in het dagelijks leven niet snel spreekt. Klopt wat we denken over mensen op basis van de buitenkant wel met de werkelijkheid? Een vluchteling, een hooligan, een ex-crimineel, een transgender, een dakloze en een tienermoeder zitten klaar om hun levensverhaal te vertellen. In een open gesprek waarin alles gevraagd en besproken kan worden.

In de bibliotheek Rotterdam kwamen veel bezoekers om de 15 “boeken” te “lezen” die zich voor deze ontmoeting hadden opgesteld. waaronder armoedeval, chronisch ziek, echtgenoot transgender, BTSN (Bondage enz.), epilepsie enz. Er vonden weer tientallen interessante geprekken plaats.

De Human Library is een beproefd concept van Deense oorsprong, dat mensen met elkaar in contact brengt om zo vooroordelen te onderzoeken en tegen te gaan. Net als in een gewone bibliotheek waar boeken toegang geven tot onbekende werelden, biedt de Human Library bezoekers de mogelijkheid in de belevingswereld van een ander te stappen. Op een hele simpele manier: door onbevangen met elkaar in gesprek te gaan.

Doelen van de Human Library:

• het creëren van een ruimte voor dialoog en begrip;
• het bevorderen van respect voor mensenrechten;
• het delen van ervaringen van mensen die te maken hebben met stereotypering, vooroordelen, stigmatisering, uitsluiting en discriminatie;
• het ontwikkelen van een houding van openheid en acceptatie van mensen die ‘anders’ zijn.

Deelname aan de Human Library is vrijwillig en de lezers dienen open te staan voor een gesprek. Het is een ontmoeting, waarbij het gesprek alle kanten op kan gaan, maar de basis voor het gesprek vormt de titel (en daarmee het vooroordeel) van het levende boek, bijvoorbeeld ‘Dakloos’ of ‘Transgender’. Het is nadrukkelijk niet bedoeld als ‘verhalen vertellen’, maar als een echte dialoog. Ook de lezer komt aan het woord en kan gericht vragen stellen.

“Het is leuk en interessant om elkaars verhalen te kennen, dat verbindt. En laat je ook eens lezen, we lopen vaak als gesloten boeken door de wereld. Het kennen van elkaars verhalen voorkomt dat we oordelen en veroordelen op grond van vooroordelen. We denken in patronen, dat doen we allemaal. Jij, wij, zij, ik, hij. Die moeten we doorbreken en ontrafelen.”
— Vincent Bijlo, cabaretier en schrijver

Meer lezen via thehumanlibrary.nl.

Hieronder volgt de tekst van de lezing zoals deze is uitgesproken door prof. dr Arnoud Visser, hoogleraar Geesteswetenschappen, Instituut voor Cultuurwetenschappelijk Onderzoek, Universiteit Utrecht en directeur van het Huizinga Instituut.

Geachte aanwezigen,

Het is vandaag een heel feestelijke dag, niet alleen omdat we de 553e verjaardag van Erasmus vieren. Maar ook omdat straks de Lof der Zotheidspeld wordt uitgereikt, de prijs “voor de Rotterdammer die leeft en werkt in de geest van Erasmus.” En bij een feestelijke gelegenheid als deze wordt natuurlijk gesproken. Nu kunnen we de jarige vandaag zelf niet meer toespreken, maar we kunnen wel over hem in gesprek. En dat is wat ik met mijn verhaal wil doen.

Ik denk dat dit perfect past bij Erasmus, want als er iets was waar hij voor stond, dan was het wel: het gesprek aangaan. Sterker nog: een van zijn succesvolste werken heet zelfs De Gesprekken, of: Colloquia, zoals Erasmus ze in het latijn noemde. Het gaat om een verzameling dialogen waarin Erasmus allerlei mensen uit zijn tijd met elkaar laat spreken, vaak over actuele onderwerpen. En er is ook nog eens een extra feestelijke reden om dit thema te bespreken: want toevallig, of eigenlijk helemaal niet zo toevallig, zijn ook Erasmus’ Gesprekken in zekere zin jarig. Het is dit jaar namelijk 500 jaar geleden dat Erasmus ze publiceerde.

Genoeg redenen dus om Erasmus en het gesprek centraal te stellen. In de komende 13 minuten wil ik u graag iets vertellen over Erasmus’ inspirerende gebruik van het gesprek als een manier om zijn lezers iets te leren. Maar wat maakt Erasmus’ gesprekken nu zo spannend en inspirerend? Volgens mij gaat het om drie functies die ook nu nog van belang zijn: ten eerste is bij Erasmus het gesprek een manier om taal te leren, ten tweede om contact te maken, en ten derde is het een instrument om te leren denken. Om deze functies uit te leggen neem ik u mee terug in de tijd. We trekken onze zevenmijlslaarzen aan en stappen de wereld van Erasmus in, 500 jaar geleden.

Lees verder

Loco-burgemeester en wethouder (Handhaving, buitenruimte, integratie en samenleving) Bert Wijbenga sprak de onderstaande tekst uit:

Dames en heren, beste Fidan Ekiz,

Vandaag reiken wij de Lof der Zotheidspeld uit, traditiegetrouw op de geboortedag van Desiderius Erasmus. Deze speld is vernoemd naar zijn bekendste boek: Lof der Zotheid. In deze ‘lofzang’ spreekt de zotheid tot ons en neemt alles en iedereen op de hak. Kerkleiders, koningen, wetenschappers, boeren en buitenlui, niets en niemand ontkomt aan zijn scherpe pen. Want het is de zotheid zelve die de wijsheid in pacht heeft. De zotheid wijdt in de ‘Lof der Zotheid’ stevige woorden aan kerkleiders. Zo krijgen theologen het advies om de Bijbel eens te lezen, ‘al was het maar één keer’. Met die zin speelde Erasmus de latere reformatie onbedoeld in de kaart.

Luther en Erasmus waren tijdgenoten. Maar terwijl Luther zijn stellingen aan een deur spijkerde, hield Erasmus zich afzijdig. Waarom hield hij afstand van de reformatie? Omdat hij de eenheid in de kerk wilde bewaren. Erasmus was humanist, jazeker, maar hij was ook een katholieke priester.

Erasmus probeerde een kerkscheuring te voorkomen, maar de tragiek wil dat hij vervolgens botste met zowel de katholieke kerk als met de reformisten. Dat weerhield hem er echter niet van om zijn mening te blijven verkondigen. Tegen de Paus en de curie in én tegen Luther en de zijnen in.

In de ‘Lof der Zotheid’ krijgt niet alleen de kerk ervan langs: iedereen krijgt een klap van de zweep. Zo zijn wetenschappers alleen maar uit op eigen roem. Taalkunstenaars en dichters zijn charlatans. Iedereen wordt gewezen op zijn of haar zwakheden. Daarmee is het boek een soort grote gelijkmaker: niemand is boven kritiek verheven.

Het is treffend dat jij, Fidan Ekiz, de Lof der Zotheidsspeld mag ontvangen. Een prijs die is vernoemd naar een boek waarin niemand wordt gespaard. Ook jij gaat de confrontatie niet uit de weg. Dat is moedig en goed, want het vrije debat is de hoeksteen van onze democratie.

Lees verder “Uitreiking Lof der Zotheid speld”

In zijn NRC- column Erasmus, nog altijd relevant en waardevol verwees Lotfi el Hamidi naar de Erasmusweek in oktober 2019. Huis van Erasmus organiseerde toen in samenwerking met Bibliotheek Rotterdam het Stadsdebat Lof der Tolerantie, op ma. 28 oktober vanaf 20 u.

Aanleiding vormde de lancering van het gemeentelijke actieprogramma Integratie & Samenleven 2019 – 2022. Dit actieprogramma vormt het fundament van het gemeentelijk beleidsplan Relax. Dit is Rotterdam. Doel van het College is dat er in 2022 aantoonbaar meer tolerantie, en dus meer acceptatie, zal zijn van de diversiteit die onze stad kenmerkt. Met de uitkomsten van dit Stadsdebat wil Huis van Erasmus een bijdrage leveren aan de doelstellingen van het Rotterdams gemeentebestuur.

Filosoof Guido Vanheeswijck ging in zijn inleiding Tolerantie en actief pluralisme in op wat ‘tolerantie’ beslist niet is: ze is niet onverschillig en passief, en ze is niet repressief. Tevens ging hij daarbij in op de Rotterdamse situatie/problematiek.

O.l.v. de moderator Sander van Reedt Dorland werd vervolgens uitgebreid gediscussieerd over Tolerantie in de stad van Erasmus door een panel bestaande uit wethouder Bert Wijbenga, advocate Inez Weski, hogeschooldocente Jean-Marie Molina en NRC-columnist Lotfi El Hamidi.

Duidelijk werd dat de vragen van Erasmus’ tijd ook die van onze tijd zijn. Die vragen veranderen nooit. Vervolgens werden ook de aanwezigen in de zaal bij de discussie betrokken om gezamenlijk op zoek te gaan naar antwoorden in de huidige tijd.

Het bestuur van Huis van Erasmus gaat de komende tijd de verzamelde antwoorden verder uitwerken om die binnenkort aan het gemeentebestuur te overhandigen.

Maar om El Hamidi te parafraseren kan aan het einde van dit Stadsdebat geconcludeerd worden: Rotterdam kan wel wat meer Erasmus gebruiken.