Loco-burgemeester en wethouder (Handhaving, buitenruimte, integratie en samenleving) Bert Wijbenga sprak de onderstaande tekst uit:
Dames en heren, beste Fidan Ekiz,
Vandaag reiken wij de Lof der Zotheidspeld uit, traditiegetrouw op de geboortedag van Desiderius Erasmus. Deze speld is vernoemd naar zijn bekendste boek: Lof der Zotheid. In deze ‘lofzang’ spreekt de zotheid tot ons en neemt alles en iedereen op de hak. Kerkleiders, koningen, wetenschappers, boeren en buitenlui, niets en niemand ontkomt aan zijn scherpe pen. Want het is de zotheid zelve die de wijsheid in pacht heeft. De zotheid wijdt in de ‘Lof der Zotheid’ stevige woorden aan kerkleiders. Zo krijgen theologen het advies om de Bijbel eens te lezen, ‘al was het maar één keer’. Met die zin speelde Erasmus de latere reformatie onbedoeld in de kaart.
Luther en Erasmus waren tijdgenoten. Maar terwijl Luther zijn stellingen aan een deur spijkerde, hield Erasmus zich afzijdig. Waarom hield hij afstand van de reformatie? Omdat hij de eenheid in de kerk wilde bewaren. Erasmus was humanist, jazeker, maar hij was ook een katholieke priester.
Erasmus probeerde een kerkscheuring te voorkomen, maar de tragiek wil dat hij vervolgens botste met zowel de katholieke kerk als met de reformisten. Dat weerhield hem er echter niet van om zijn mening te blijven verkondigen. Tegen de Paus en de curie in én tegen Luther en de zijnen in.
In de ‘Lof der Zotheid’ krijgt niet alleen de kerk ervan langs: iedereen krijgt een klap van de zweep. Zo zijn wetenschappers alleen maar uit op eigen roem. Taalkunstenaars en dichters zijn charlatans. Iedereen wordt gewezen op zijn of haar zwakheden. Daarmee is het boek een soort grote gelijkmaker: niemand is boven kritiek verheven.
Het is treffend dat jij, Fidan Ekiz, de Lof der Zotheidsspeld mag ontvangen. Een prijs die is vernoemd naar een boek waarin niemand wordt gespaard. Ook jij gaat de confrontatie niet uit de weg. Dat is moedig en goed, want het vrije debat is de hoeksteen van onze democratie.
In je pleidooi: ‘Hoe lang nog zwijgen?’ pleit je voor een ‘radicaal midden’. Zo schrijf je: “Ik geloof in een midden-stroming waarin mensen staan voor dezelfde normen en waarden, een onverdeelde samenleving waarin mensen elkaar niet beoordelen op hun ras, kleur, religie en geaardheid, en waarin we als prioriteit stellen dat onze kinderen opgroeien in een land waarin niet angst, maar liefde en tolerantie overheersen.” Ik denk dat veel mensen dat verlangen delen. Jij deelt dat verlangen in elk geval met Erasmus.
Jij neemt geen blad voor de mond, maar jij schrijft juist dat blad vol met je mening. Eén formulering in jouw boek viel mij vooral op, namelijk de volgende: we moeten ‘de normaliteit weer opeisen’.
Daarmee doe je wat Erasmus deed. Namelijk je rug recht houden.
Met je kop in de wind gaan staan als dat moet. In alle rust je mening verkondigen en open staan voor het debat.
Jouw verlangen naar ‘een land waar liefde en tolerantie heersen’, zoals jij het beschrijft, is denk ik de juiste sleutel om toegang tot dat land te verschaffen.
De eerste stap is dat we elkaar opzoeken. Elkaar tegenkomen in het midden. Wat daarbij helpt, is zoeken naar de overeenkomsten. Zoals bijvoorbeeld het verlangen naar een fijne, veilige wijk om in te wonen en een goede toekomst voor onze kinderen. Het diepe verlangen naar eenheid, liefde en tolerantie.
Een tweede stap is onderzoeken hoe we dit met elkaar kunnen vormgeven. Natuurlijk zijn er altijd verschillen, maar die zijn ook onze kracht. We kunnen altijd van elkaar leren. Net zoals in de Lof der Zotheid, heeft in onze samenleving ook niemand de wijsheid in pacht.
De derde stap is dat we het radicale midden een stem geven. Dat we die overal laten horen. Als tegenwicht voor ongenuanceerde geschreeuw op de flanken.
Jij bent hiervoor onze beste ambassadeur. Want uit alles wat je doet, blijkt dat je kritische blik voortkomt uit een verlangen naar verbondenheid. Net als bij Erasmus. Het verlangen naar een maatschappij waar je vrij kunt discussiëren en niet direct voor ‘racist’ óf voor ‘Gutmensch’ wordt uitgemaakt.
Het midden moet ruimte geven aan iedereen. Iedereen verdient een plaats aan tafel, om het zo te zeggen.
In Rotterdam proberen we dat met het programma ‘Relax. Dit is Rotterdam.’ We leggen de nadruk op wat we delen: onze liefde voor deze mooie stad. Ons verlangen naar een vreedzame stad waar iedereen betekenisvolle relaties kan aangaan. Waar iedereen de sociale ladder kan beklimmen. Een stad waar je afkomst en geaardheid er niet toe doet, maar je talent en je ambities voor de toekomst.
Beste Fidan, ik hoop dat deze Lof der Zotheidsspeld je aanmoedigt om vooral door te gaan met je zoektocht naar een ‘radicaal midden’. Ik hoop je nog vaak als grote spraak- en smaakmaker tegen te komen in het publieke debat!
Fidan, bij de Lof der Zotheid-speld mag ik ook een cheque overhandigen. Volgens de kleine lettertjes op die cheque moet ik de tekst ook volledig uitspreken, dus bij deze:
Bayle-cheque, ter waarde van € 1.250,00, geschonken door de Stichting tot Steun ten behoeve van de Maatschappelijke Dienstverlening te Rotterdam aan de Stichting Erasmus, Icoon van Rotterdam ter schenking aan de ontvanger van de jaarlijks uit te reiken Lof der Zotheid-speld.
Fidan: gefeliciteerd!
Het onderstaande artikel verscheen in het Algemeen Dagblad van 29 oktober 2019 en is geschreven door Angelique Mulders
Fidan Ekiz krijgt Lof der Zotheidspeld: ‘Laten we onze waarden niet van elkaar afpakken’
De Rotterdamse journalist Fidan Ekiz heeft op 28 oktober jl., de 553ste verjaardag van Desiderius Erasmus, de Lof der Zotheidspeld opgespeld gekregen in het stadhuis aan de Coolsingel.
De Lof der Zotheidspeld wordt sinds 2011 jaarlijks aan een Rotterdammer uitgereikt die leeft en werkt in de geest van het gedachtegoed van de humanist, theoloog en schrijver. Het Comité Erasmus, Icoon van Rotterdam vindt de 42-jarige Ekiz, columnist voor deze krant, perfect in dat plaatje passen. ‘Zo pleit zij bij herhaling voor het zoeken naar het radicale midden door middel van praten en vooral luisteren. (..) Zij is bereid het eigen standpunt ter discussie te stellen”, schrijft het comité die haar inbreng verder gedreven en passievol vindt.
Fidan gelooft in een middenstroom waarin mensen staan voor dezelfde normen en waarden. Dat ‘radicale midden’ legde wethouder Bert Wijbenga uit voordat hij de speld voorzichtig in de jurk van Ekiz prikte. “Fidan gelooft in een middenstroom waarin mensen staan voor dezelfde normen en waarden. Ongeacht ras, religie, sekse of geaardheid. Dat lijkt mij een verlangen van velen.” Wat hem betreft gaat Ekiz dan ook onverdroten voort met het ‘weer opeisen van de normaliteit’. “Het radicale midden als tegenwicht voor het ongenuanceerde en harde op de flanken.
Vele kanten van Nederland
Over dat doorgaan hoeft niemand zich zorgen te maken, want de in Rozenburg geboren journalist, columnist, presentator en documentairemaker wil nog lang de vele kanten van Nederland, van haar medeburgers, laten zien. “Elke dag kom ik ze tegen. Mensen die op hun eigen manier een cruciale rol spelen in het tot stand brengen van een dialoog waarin ruimte is voor nuance. Dat is ook Nederland. Er zijn nog veel stappen te nemen en veel bruggen over te steken. Maar het belangrijkste is: ik geloof in dit land.”
Als kersvers ontvanger van een speld die is vernoemd naar het beroemdste werk van Desiderius Erasmus ( 1466 -1536) verwees Ekiz in haar afsluitende toespraak uiteraard ook de man die als eerste in Rotterdam een standbeeld kreeg. “Zijn pleidooi voor verdraagzaamheid, tolerantie die polemiek niet uitsluit, het belang van dialoog en debat en de rol van spot en ironie… We kennen het, we zien het, we horen het; alleen maken we er niet altijd gebruik van”, klonk het in de Burgerzaal. “Ik ben geboren in een land dat zelfbeschikking, gelijkwaardigheid en vrijheid als waarden kent. Laten we het niet van elkaar afpakken. Laat het je niet ontnemen. Geef elkaar de ruimte om vrij te zijn. Koester de belangrijke waarden waarover we in dit land beschikken.”
Ik ben geboren in een land dat zelfbeschikking, gelijkwaardigheid en vrijheid als waarden kent. Laten we het niet van elkaar afpakken.
De Lof der Zotheidspeld is nu negen keer uitgereikt. Vorig jaar was columnist/schrijver Hugo Borst de gelukkige. Eerder ontvingen onder andere beeldend kunstenaar Gyz La Rivière, columnist/advocaat Carrie, filosoof Henk Oosterling, actrice Loes Luca en advocaat Inez Weski het kleinood.
