Categorie: Erasmusweek

zaterdag 26 oktober – in gesprek met levende boeken

In de Human Library worden geen boeken gelezen, maar mensen. Interessante mensen, die men in het dagelijks leven niet snel spreekt. Klopt wat we denken over mensen op basis van de buitenkant wel met de werkelijkheid? Een vluchteling, een hooligan, een ex-crimineel, een transgender, een dakloze en een tienermoeder zitten klaar om hun levensverhaal te vertellen. In een open gesprek waarin alles gevraagd en besproken kan worden.

In de bibliotheek Rotterdam kwamen veel bezoekers om de 15 “boeken” te “lezen” die zich voor deze ontmoeting hadden opgesteld. waaronder armoedeval, chronisch ziek, echtgenoot transgender, BTSN (Bondage enz.), epilepsie enz. Er vonden weer tientallen interessante geprekken plaats.

De Human Library is een beproefd concept van Deense oorsprong, dat mensen met elkaar in contact brengt om zo vooroordelen te onderzoeken en tegen te gaan. Net als in een gewone bibliotheek waar boeken toegang geven tot onbekende werelden, biedt de Human Library bezoekers de mogelijkheid in de belevingswereld van een ander te stappen. Op een hele simpele manier: door onbevangen met elkaar in gesprek te gaan.

Doelen van de Human Library:

• het creëren van een ruimte voor dialoog en begrip;
• het bevorderen van respect voor mensenrechten;
• het delen van ervaringen van mensen die te maken hebben met stereotypering, vooroordelen, stigmatisering, uitsluiting en discriminatie;
• het ontwikkelen van een houding van openheid en acceptatie van mensen die ‘anders’ zijn.

Deelname aan de Human Library is vrijwillig en de lezers dienen open te staan voor een gesprek. Het is een ontmoeting, waarbij het gesprek alle kanten op kan gaan, maar de basis voor het gesprek vormt de titel (en daarmee het vooroordeel) van het levende boek, bijvoorbeeld ‘Dakloos’ of ‘Transgender’. Het is nadrukkelijk niet bedoeld als ‘verhalen vertellen’, maar als een echte dialoog. Ook de lezer komt aan het woord en kan gericht vragen stellen.

“Het is leuk en interessant om elkaars verhalen te kennen, dat verbindt. En laat je ook eens lezen, we lopen vaak als gesloten boeken door de wereld. Het kennen van elkaars verhalen voorkomt dat we oordelen en veroordelen op grond van vooroordelen. We denken in patronen, dat doen we allemaal. Jij, wij, zij, ik, hij. Die moeten we doorbreken en ontrafelen.”
— Vincent Bijlo, cabaretier en schrijver

Meer lezen via thehumanlibrary.nl.

Hieronder volgt de tekst van de lezing zoals deze is uitgesproken door prof. dr Arnoud Visser, hoogleraar Geesteswetenschappen, Instituut voor Cultuurwetenschappelijk Onderzoek, Universiteit Utrecht en directeur van het Huizinga Instituut.

Geachte aanwezigen,

Het is vandaag een heel feestelijke dag, niet alleen omdat we de 553e verjaardag van Erasmus vieren. Maar ook omdat straks de Lof der Zotheidspeld wordt uitgereikt, de prijs “voor de Rotterdammer die leeft en werkt in de geest van Erasmus.” En bij een feestelijke gelegenheid als deze wordt natuurlijk gesproken. Nu kunnen we de jarige vandaag zelf niet meer toespreken, maar we kunnen wel over hem in gesprek. En dat is wat ik met mijn verhaal wil doen.

Ik denk dat dit perfect past bij Erasmus, want als er iets was waar hij voor stond, dan was het wel: het gesprek aangaan. Sterker nog: een van zijn succesvolste werken heet zelfs De Gesprekken, of: Colloquia, zoals Erasmus ze in het latijn noemde. Het gaat om een verzameling dialogen waarin Erasmus allerlei mensen uit zijn tijd met elkaar laat spreken, vaak over actuele onderwerpen. En er is ook nog eens een extra feestelijke reden om dit thema te bespreken: want toevallig, of eigenlijk helemaal niet zo toevallig, zijn ook Erasmus’ Gesprekken in zekere zin jarig. Het is dit jaar namelijk 500 jaar geleden dat Erasmus ze publiceerde.

Genoeg redenen dus om Erasmus en het gesprek centraal te stellen. In de komende 13 minuten wil ik u graag iets vertellen over Erasmus’ inspirerende gebruik van het gesprek als een manier om zijn lezers iets te leren. Maar wat maakt Erasmus’ gesprekken nu zo spannend en inspirerend? Volgens mij gaat het om drie functies die ook nu nog van belang zijn: ten eerste is bij Erasmus het gesprek een manier om taal te leren, ten tweede om contact te maken, en ten derde is het een instrument om te leren denken. Om deze functies uit te leggen neem ik u mee terug in de tijd. We trekken onze zevenmijlslaarzen aan en stappen de wereld van Erasmus in, 500 jaar geleden.

Lees verder

Loco-burgemeester en wethouder (Handhaving, buitenruimte, integratie en samenleving) Bert Wijbenga sprak de onderstaande tekst uit:

Dames en heren, beste Fidan Ekiz,

Vandaag reiken wij de Lof der Zotheidspeld uit, traditiegetrouw op de geboortedag van Desiderius Erasmus. Deze speld is vernoemd naar zijn bekendste boek: Lof der Zotheid. In deze ‘lofzang’ spreekt de zotheid tot ons en neemt alles en iedereen op de hak. Kerkleiders, koningen, wetenschappers, boeren en buitenlui, niets en niemand ontkomt aan zijn scherpe pen. Want het is de zotheid zelve die de wijsheid in pacht heeft. De zotheid wijdt in de ‘Lof der Zotheid’ stevige woorden aan kerkleiders. Zo krijgen theologen het advies om de Bijbel eens te lezen, ‘al was het maar één keer’. Met die zin speelde Erasmus de latere reformatie onbedoeld in de kaart.

Luther en Erasmus waren tijdgenoten. Maar terwijl Luther zijn stellingen aan een deur spijkerde, hield Erasmus zich afzijdig. Waarom hield hij afstand van de reformatie? Omdat hij de eenheid in de kerk wilde bewaren. Erasmus was humanist, jazeker, maar hij was ook een katholieke priester.

Erasmus probeerde een kerkscheuring te voorkomen, maar de tragiek wil dat hij vervolgens botste met zowel de katholieke kerk als met de reformisten. Dat weerhield hem er echter niet van om zijn mening te blijven verkondigen. Tegen de Paus en de curie in én tegen Luther en de zijnen in.

In de ‘Lof der Zotheid’ krijgt niet alleen de kerk ervan langs: iedereen krijgt een klap van de zweep. Zo zijn wetenschappers alleen maar uit op eigen roem. Taalkunstenaars en dichters zijn charlatans. Iedereen wordt gewezen op zijn of haar zwakheden. Daarmee is het boek een soort grote gelijkmaker: niemand is boven kritiek verheven.

Het is treffend dat jij, Fidan Ekiz, de Lof der Zotheidsspeld mag ontvangen. Een prijs die is vernoemd naar een boek waarin niemand wordt gespaard. Ook jij gaat de confrontatie niet uit de weg. Dat is moedig en goed, want het vrije debat is de hoeksteen van onze democratie.

“Uitreiking Lof der Zotheid speld” verder lezen

In zijn NRC- column Erasmus, nog altijd relevant en waardevol verwees Lotfi el Hamidi naar de Erasmusweek in oktober 2019. Huis van Erasmus organiseerde toen in samenwerking met Bibliotheek Rotterdam het Stadsdebat Lof der Tolerantie, op ma. 28 oktober vanaf 20 u.

Aanleiding vormde de lancering van het gemeentelijke actieprogramma Integratie & Samenleven 2019 – 2022. Dit actieprogramma vormt het fundament van het gemeentelijk beleidsplan Relax. Dit is Rotterdam. Doel van het College is dat er in 2022 aantoonbaar meer tolerantie, en dus meer acceptatie, zal zijn van de diversiteit die onze stad kenmerkt. Met de uitkomsten van dit Stadsdebat wil Huis van Erasmus een bijdrage leveren aan de doelstellingen van het Rotterdams gemeentebestuur.

Filosoof Guido Vanheeswijck ging in zijn inleiding Tolerantie en actief pluralisme in op wat ‘tolerantie’ beslist niet is: ze is niet onverschillig en passief, en ze is niet repressief. Tevens ging hij daarbij in op de Rotterdamse situatie/problematiek.

O.l.v. de moderator Sander van Reedt Dorland werd vervolgens uitgebreid gediscussieerd over Tolerantie in de stad van Erasmus door een panel bestaande uit wethouder Bert Wijbenga, advocate Inez Weski, hogeschooldocente Jean-Marie Molina en NRC-columnist Lotfi El Hamidi.

Duidelijk werd dat de vragen van Erasmus’ tijd ook die van onze tijd zijn. Die vragen veranderen nooit. Vervolgens werden ook de aanwezigen in de zaal bij de discussie betrokken om gezamenlijk op zoek te gaan naar antwoorden in de huidige tijd.

Het bestuur van Huis van Erasmus gaat de komende tijd de verzamelde antwoorden verder uitwerken om die binnenkort aan het gemeentebestuur te overhandigen.

Maar om El Hamidi te parafraseren kan aan het einde van dit Stadsdebat geconcludeerd worden: Rotterdam kan wel wat meer Erasmus gebruiken.